AMORTİSMAN

Ø    Gayrimenkul (mütemmim cüzü ve teferruatı dahil) ve gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetler (maden ocakları, petrol kuyuları, makine ve tesisat, gemiler ve diğer taşıt araçları, patent, telif, ihtira,imtiyaz v.b gayri maddi haklar) alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin,

·         İşletmede bir yıldan fazla kullanılabilir olması,

·         Yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye  maruz bulunması

·          Envantere dahil olması,

·         Kullanılmaya hazır olması,

·         İktisadi kıymetin değerinin belli bir tutarı aşması.

Ø    Halinde amortismana tabi tutularak itfa edilebilirler.

- Kullanılabilmesi kayıt ve tescile tabi taşıtların, ilgili sicillerine yasal süresi içerisinde kayıt ve tescil işlemi yapılmak şartıyla; aktife alındıkları dönemden itibaren amortismana tabi tutulması mümkün bulunmaktadır.

- 1.1.2015'den itibaren 880 TL’sını aşmayan alet, edavat, mefruşat, demirbaşlar ve peştemallıklaramortismana tabi tutulmayarak doğrudan gider yazılabilir.

- Yurt dışında bulunan irtibat bürosu için satın alınan demirbaş ve sabit kıymetler için V.U.K.’nu 313’ncü maddesine göre amortisman ayrılması mümkün bulunmaktadır.

NORMAL AMORTİSMAN ORANI

-          Mükellefler amortismana tâbi iktisadî kıymetlerini Maliye Bakanlığının tespit ve ilân edeceği oranlar üzerinden itfa ederler. İlân edilecek oranların tespitinde iktisadî kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınır.

-          Boş arazi ve boş arsalar amortismana tabi değildir. Ancak;

1. Tarım işletmelerinde vücuda getirilen meyvalık, dutluk, fındıklık, zeytinlik ve güllüklerle incir bahçeleri ve bağlar gibi tarım tesisleri;

2. İşletmede inşa edilmiş olan her nev'i yollar ve harklar; amortismana tabi tutulur.

AZALAN BAKİYELER USULİYLE AMORTİSMAN
Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden dileyenler, amortismana tabi iktisadi değerlerini, azalan bakiyeler üzerinden amortisman usulü ile yok edebilirler. Bu usulün tatbikinde;

1. Her yıl, üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili suretiyle tespit olunur

2. Bu usulde uygulanacak amortisman oranı % 50'yi geçmemek üzere normal amortisman oranının iki katıdır.

3. Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanır.

Bu sürenin son yılına devreden bakiye değer, o yıl tamamen yok edilir.

AMORTİSMAN UYGULAMA SÜRESİ
1-Amortisman süresi, kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlar. Bu sürenin yıl olarak hesaplanması için (1) rakamı mükellefçe uygulanan nispete bölünür.

2- işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır.

3-mortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir

-Her yılın amortismanı ancak o yıla ait değerlemede nazara alınabilir.

-Amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir hadle yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz.

AMORTİSMAN ORANLARI

- 01.01.2004 Tarihinden İtibaren Aktife Alınan İktisadi Kıymetler için Maliye Bakanlığınca Çıkarılan 333 ve 339 Seri No’lu VUK Genel Tebliğlerindeki Oranlar Üzerinden Amortisman Ayrılacaktır.

- Uygun Amortisman oranı tespit edilirken öncelikle sektörel bazda tespit edilen amortisman oranları dikkate alınacak olup, bu ayrımlarda bulunmayan ATİK’ler için uygulanacak genel sınıflamadaki oranlara göre tespit edilecektir.

- Bu Tebliğlerde Belirtilmeyen İktisadi Kıymetler İçin Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına Yazılı Başvuruda Bulunularak Belirlenen Amortisman Oranı Uygulanacaktır.

AMORTİSMAN KAYITLARI

Üzerinden amortisman yapılan kıymetler ve bunların amortismanları aşağıda yazılı şekillerden herhangi biri ile gösterilir:

1. Envanter defterinin ayrı bir yerinde;

2. Özel bir amortisman defterinde;

3. Amortisman listelerinde.

ÖZEL MALİYET BEDELİ AMORTİSMANI

-          Özel Maliyetlerde, kira süresi belli ise kira süresi içinde, kira süresi belli değil ise 5 yılda amortisman ayrılacaktır.

-          Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde alınan bedel ile bunların envanter defterinde kayıtlı değerleri arasındaki fark kar ve zarar hesabına geçirilir.

-          İşletme hesabı esasında defter tutan mükelleflerle serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler bu farkı defterlerinde hasılat veya gider kaydederler.

-          Amortisman ayrılmış olanların değeri ayrılmış amortismanlar düşüldükten sonra kalan meblağdır.

-          Devir ve trampa satış hükmündedir.

              Satılan iktisadi kıymetlerin yenilenmesi, işin mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu takdirde, satıştan elde edilen kar, yenileme giderlerini karşılamak üzere, pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir.

--- Her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullanılmamış olan karlar üçüncü yılın vergi matrahına eklenir. Üç yıldan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde bu karlar o yılın matrahına eklenir.

Yukarıdaki esaslar dahilinde yeni değerlerin iktisabında kullanılan kar, yeni değerler üzerinden bu kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlara mahsup edilir. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin amortismanına devam olunur.

Örneğin:  Y İşletmesi 2009 yılında 100.000,00 - TL bedelle satın aldığı otomobile azalan bakiyeler yöntemine göre amortisman ayırmaya karar vermiştir.

- Sabit kıymetin faydalı ömrü 5 yıl. Buna göre amortisman uygulaması yıllar itibariyle tablo şeklinde aşağıdaki gibidir.